English
In de wateren rondom Vancouver Island begon in de jaren ’60 en ’70 de commerciële handel in orka’s voor aquaria. Gedurende deze periode zijn er tientallen orka’s gevangen en verkocht aan parken over de hele wereld. Eén van deze orka’s was Tula, een jonge orka wiens leven op 18 juli 1968 een ingrijpende wending nam. Hij had de twijfelachtige eer om als eerste levende orka per vliegtuig de Atlantische Oceaan over te steken.
Door Annemieke Podt / Juni 2016
Op 18 juli 1968 werd in de Queen Charlotte Strait bij Malcolm Island een groep van zo’n negen orka’s gevangen door lokale visser Aaro Palo. De grotere dieren wisten te ontsnappen, maar de overgebleven kleinere orka werd in een net naar een haven gesleept. Palo kon niet direct een koper voor de orka vinden. Toen hij op het punt stond de orka vrij te laten werd hij gebeld door Jerry Mitchell, eigenaar van Marine Mammals Inc. in San Diego. Mitchell had interesse en kocht de jonge orka van zo’n vier meter lang en 1000 kilo zwaar voor $7500. Vervolgens verkocht hij het dier voor $16.000 door aan het Dolfinarium Harderwijk in Nederland, met de voorwaarde dat de orka goed aan zou komen. De orka kreeg de naam Tula, vernoemd naar het plaatje Sointula op Malcolm Island.
In augustus 1968 werd Tula opgehaald door Dr. Dudok van Heel, bioloog en curator van het Dolfinarium. De reis begon in de ochtend van 14 augustus in het noorden van Vancouver Island. Tula werd in een hangmat vervoerd die in een stellage van buizen werd gehangen. Gedurende de reis werd Tula met sponzen en lakens nat gehouden. Over land werd hij naar Nanaimo vervoerd. Daarna volgde een overtocht per boot naar Seattle, maar door vertraging met de veerpont werd het vliegtuig in Seattle gemist. Uiteindelijk kon Tula met een ander vliegtuig mee naar luchthaven Schiphol in Nederland. Vanaf Schiphol werd Tula per vrachtwagen vervoerd voor het laatste stuk van de reis naar Harderwijk.
Video van de aankomst van Tula. Bron: www.beeldengeluid.nl
Aankomst na een lange reis
In de nacht van zaterdag 17 augustus arriveerde Tula in het Dolfinarium in Harderwijk. Om kwart over één ’s nachts werd Tula in het water gelaten. De totale reis duurde meer dan 60 uur, een dag langer dan verwacht. Bij aankomst in het Dolfinarium was te zien hoe vellen van Tula’s huid loslieten na dit lange transport uit het water. Tula werd in een zijbassin van de pas gebouwde verblijf ‘de Koepel’ gelaten, maar had niet direct interesse in de vis die hem werd aangeboden. Tula gedroeg zich pas weer wat levendiger toen hij gezelschap kreeg van Mamalou, een vrouwelijke tuimelaardolfijn.
In het eerste weekend trok Tula veel bezoekers naar het Dolfinarium. Tula at al snel uit de hand van een trainer. Eerst kreeg hij zalm gevoerd, maar in verband met de hoge prijs van zalm werd overgeschakeld op makreel. Ook werd begonnen met de training. Tula leerde onder andere om naar een bal te springen die twee meter hoog boven het water hing en om op de kant te komen om vis van een trainer te krijgen. Gedurende een kwartier voordat de dolfijnenshows begonnen kon het publiek de training van Tula zien.
Foto: www.beeldengeluid.nl
“Tula was de eerste levende orka die per vliegtuig de Atlantische Oceaan overvloog en ook de eerste orka die in een Europees dierenpark te bezichtigen was.”
Het plan was dat Tula het erop volgende jaar mee zou gaan doen in shows, maar zo ver kwam het niet. Tula overleed woensdagavond op 23 oktober 1968. Om half acht ’s avonds was Tula nog gevoerd, maar anderhalf uur later ontdekte een nachtwaker dat Tula dood op de bodem van het bassin lag. Uit de autopsie uitgevoerd door de Universiteit van Utrecht bleek dat Tula een hersenbloeding en een verscheurd bloedvat had. Ook werd een schimmel in zijn nieren gevonden. Daarnaast werd lange tijd gedacht dat Tula een vrouwtje was, maar bij de autopsie werden mannelijke geslachtsorganen gevonden.
Foto: Dolfinarium Harderwijk
Tula was waarschijnlijk een Northern Resident orka. Het gebied waar hij werd gevangen wordt in de zomermaanden regelmatig door orka’s van deze populatie bezocht. Ook is zijn open zadelvlek een kenmerk wat bij Northern Resident orka’s wordt gezien. Tula was de eerste levende orka die per vliegtuig de Atlantische Oceaan overvloog en ook de eerste orka die in een Europees dierenpark te bezichtigen was. Na zijn dood werd het skelet van Tula enige tijd tentoongesteld op een expositie van walvissen in het Dolfinarium.